SESION 3.1 - HERIOTZA TAILERRA

-

 HERIOTZAREN PEDAGOGIA: HERIOTZA ONARTU, BIZITZA OSPATU



  • Bizitza-heriotzaren pedagogia 

  • Espiritualtasuna

  • Helburua da heriotzak zer irakasten gaituen hobeto bizi ahal izateko.

  • Galera mota asko ditugu gure bizitzan zehar eta horietatik ikasi behar dugu.


  • Jaiotzen garenetik… galera/doluak bizi ditugu.


  • Erditzea, titia utzi, jostailuak galdu, eskola, heriotza, txupetea kendu


  • Zer galdu dugu gure bizitzan zehar? = Onartzeko prestaketa bat da


  • Erditzea

  • Titi utzi

  • Jostailuak galdu

  • HERIOTZA

  • Txupetea kendu.

 

  • HURRENGO SAIORAKO GOGOETAK… 


  • Nolako harremana duzu… 

  • Heriotzarekin?

  • Zer da zuretzat heriotza?

  • Eta bizitza?

  • Pentsatu ohi duzu horri buruz?

  • Nola sentitzen zara? 


  • Eskolan lantzeko bi pedagogia mota daude:

LANKETA PREBENTIBOA

(bizitzaren eta heriotzaren pedagogia)

LANKETA PALIATIBOA 

(Dolua)

  • Heriorza esanguratsua gertatu aurretik 

  • Galera txikiak

  • Naturazko zikloak

  • Animalia hilak 



  • “Solo es el principio” esanguratsua gertatu aurretik 




  • Gertuko heriotza

  • Pertsonak

  • Etxeko animaliak


_________________________________


  • Gurasoen banaketa

  • Emigratzea

  • Helduen krisiak… (gurasoren batek lana galdu…)





“ Pensando en los demás” 


  • Bideoa ikusi “Pensando en los demas”

  • (13 minutu arte) → Irakasleak ze jarrera dituen haurrekin egoera hauen aurrean. 


GALDERAK: 


  • Zer jarrera du?


  • Naturaltasuna

  • Errespetua, haurrak ez ditu mozten, ez ditu gutxiesten. 

  • Umea dagoen bezala jasotzen du. 

  • Gertutasuna

  • Enpatia, irakasleak sustatzen dituenak eta ikasleen artean sustatzen direnak

  • Haurren beharrak errespetatzen ditu eta beraien emozioei lekua egiten die. 


  • Zer transmititzen du?

  • Nola sentitzen dira ikasleak zure ustez?

  • Zer lantzen dute?


  • Zergatik landu heriotza eskolan?  (Angels Miret)


  • Humanoagoa egiten gaitu→ gure bizitzaren zatia da.

  • Osasun mentalagatik 

  • Bizitzarako prestatzen gaitu→ intentsitate gehiagorekin bizi. 

  • Denak berdinak heriotzaren minaren aurrean, sentiberagoak.

  • Tabua gainditzen lagun dezake.


  • Heriotza tabua al da? 


  • Bai, babesteagatik egiten dugu, gure burua eta besteena. 

  • Sufrimenduarekin lotutako egoera da, eta hau ez dugunez nahi, saihesten dugu. 

HERIOTZA eta HAURTZAROA : MITOAK

  • Ez dira konturatzen 




  • Ez dute dolurik egiten 



  • Minetik babestu behar ditugu 



  • Erritualekin traumatizatu

 daiteke 

  • Helduen ikuspuntua




  • Bestelakoa



  • Gehiegizko babesa 

  • Gure trauma 


  • Aukeratzen utzi 

  • Aurretik azaldu 

  • Ondoan egon


  • Heriotzatik aldenduta mantentzea ez da babestea: bere sentipenekin bakarrik uztea ez da babestea


  • Imajinatzen duena okerrago izan daiteke 

  • Tabua transmititzen dugu 

  • Emozioak gordetzen ikasten du


  • IRAKASLEAREN JARRERA→  oztopoak


  • Emozioak ez kontrolatzea 

  • Beste irakasleen kritika 

  • Tabua: baimenik ez 

  • Familien sinesmenak 

  • Ez jakitea 

  • Norberaren doluak 

  • Egoera pertsonala


  • IRAKASLEAREN ESTRATEGIA (Agustin de la Herran, Mar cortina)


  • Iheskorra → Ezer gertatu izan balitz bezala.

  • Tradizionala→ Topikoak (kultura, erlijioa).

  • Emozionala→ Enpatikoa baina gehiegizkoa.

  • Didaktikoa→ Ikaslearen beharretan oinarrituta. 


  • Zeinekin identifikatzen zara?



  • HERIOTZAREN EZAUGARRIAK 


  • Unibertsala  

  • Itzulezina → Hiltzen dena ez da bueltatzen

  • Gorputza ez dabil → Gorputzeko funtzio bitalak gelditu egiten dira

  • Kausalitatea → Kausak daude, zerbaitengatik hiltzen gara.


Pertsonak jaiotzen garenetik gure burbuneak ezaugarri hauek ulertzen ditugu. 


  HERIOTZAREN ULERMENA ADINKA

  • 0-2 urte arte → ez dute ulertzen 




  • 2-3 urterekin→ ulertzen hasten dira

  • Ez unibertsala, itzuli daiteke, kausarik gabea 






  • 0-2 → hutsunea nabaritzen dute 

  • Segurtasun handia behar dute: kontaktua, errutinak



  • 2-3 askotan galdetzen dute non dagoen.

  • Azalpenak literalki ulertzen dituzte: abstrakziorik ez.

(Haurrak ulertzen dute dena literalki beraz, abstrakzioak ahal die beldurrak areagotu, adibidez, aitona hil bada eta zerura joan bada egazkin batek bere kontran talka egin dezake)

  • 4-6 urte

  • Itzulezina 

  • Unibertsala

  • Kausak: errealak, magikoak 


  • 8-9 urte → Norberaren heriotzaren kontzientzia, ni ere hilko naiz egunen batean.



  • NOLA ADIERAZTEN DUTE DOLUA?


  • Bere erritmoa 

  • Hitzez vs. jolasa, jarrera

  • Konexio / deskonexioa

  • Emozio bortitza / emoziorik ez

  • Zaurgarriak dira helduen doluarekiko

  • Beste heriotzen beldur (insomnioa, antsietatea)

  • Haserrea / agresibitatea

  • Tristura

  • Kulpa (pentsamendu magikoa)

  • Banatzeko antsietatea

  • Hildakoarekin bat egiteko desioa

  • Somatizazioa (buruko / sabeleko mina, goserik ez, mina)

  • Ateraldi harrigarriak 










  • HAURREN DOLUA ESKOLAN


  • Familiaren ondoren, esparru garrantzitsuena

  • Arreta arazoak 

  • Bakartzea, urduritasuna 

  • Bat-bateko negarra

  • Hiperaktibitatea, haserrea

  • Erlazionatzeko arazoak 

  • Agresibitatea


  • ZER JARRERA IZANGO DUGU?


Lehenengo enpatia, nahiz eta jokaera arazoak egon ulertu behar dugu zergatik egiten duen. Mugak jarriko dizkiogu baina maitasunez. 



  • NOLA HITZ EGIN HAURREI


  • Berri txarrak familiak emango ditu 

  • Sinesmenak→ familiarenak; haurrari bere iritzia galdetu; gure iritzia (galdetzen badu)

  • Familiaren bertsioa errespetatu 

  • Gezurrik ez (ez dakit) 

  • Haurrak uler dezakeena esango dugu (garapena)

  • Gertatu aurretik hitz egin (prebentiboaren garrantzia)

  • Kausa azaldu→ oso oso oso gaixo/zaharra… (3 aldiz “oso” esan)

  • Kulpa kendu→ pentsamendu magikoa 

  • Nork zainduko nau? 

  • Eufemismorik ez (amona HIL egin da, ez esan amona LO dago)

  • Gorputzeko guntziorik ez 

  • Hildakoaz hitz egiteko aukera eman, emozioak errespetatu+

  • Begien mailan, ukitu (onartzen du?)

  • Isiltasunak errespetatu 

  • Itzulezintasuna gogorarazi 

  • Gure emozioak ez ezkutatu (ereduak gara) 

  • Behar dituen galderak egingo dizkigu → bera bideratuko du erritmoa 

  • Gu adi, haurraren atzetik 

  • Disponibilitatea adierazi


  • ESKOLATIK ZER EGIN DAITEKE? 


  • Ez gaude familiaren gainetik 

  • Ez da testuinguru terapeutikoa 

  • Jarraibide bateratua 

  • Irakasleari sostengua (aholkularia)

  • Sostengu emozionala

  • Errutinak malgutasunarekin 

  • Tutorea→ bere taldearen erreferentea

  • Formazioa

  • Haurraren itzulera prestatu

  • Familiak→ koordinazioa, sostengua 


HAURREN HERIOTZA

Mitoak 

Nola bizi dute 

  • Haurrak hiltzea ez da naturala

  • Haurrak hiltzea ez da justua

  • Haur batek ezin du heriotza jasan, ulertu.

  • Bakardadea (muros de silencio→ ez diote esaten nola dagoen edo hil egingo dela…)

  • Ingurukoen sostengua behar dute 

  • Onartu dezakete

  • Hortaz hitz egin dezakete

  • Gurasoak babestu nahi dituzte


  • HAZTEN DOAN HEINEAN BERE DOLUA ERE ALDATUZ JOANGO DA


Hezten dijoanean beste galdera batzuk egingo ditu eta beste beldur batzuk izango ditu. Galera zaindu behar dira, helduaroan atera daitezkeelako. Dolua beste forma batzuetan azalduko da. Heriotza badago baina bizi behar da eta garrantzia duten gauzei garrantzia eman.






2022/02/10


  • GALDERAK 

    • Zer da zuretzat heriotza? 

      • Bizitzaren amaieran ematen den gertaera.


  • Zer da zuretzat bizitza? 

    • Jaiotzen garenetik hiltzen garen arte ematen den prozesua.



BIZITZA ETA HERIOTZAREN PEDAGOGIA. LANKETA PALIATIBOA (dolua)


1. HELBURUAK


  • Ikasturtean zehar hainbat jarduera


  • Helburua:


  • Bizitza balioan jarri

  • Bizitzaren aldakortasuna

  • Heriotza

  • Auto ezagutza

  • Emozioak lantzea


2. KONTUAN IZATEKOAK


  • Haurren iniziatiba bultzatu

  • Denon artean erabaki ahal bada

  • Kultura desberdinak kontuan izan


3. GAIAK


1) Jai tradizionalak:

a) Santu guztien eguna /Halloween


2) Urte zaharra agur, urte berria kaixo 

3) Ikasturte amaiera, ikasturte hasiera


4) Irakasle aldaketak (bajak.): bajan dagoen irakaslearekin kontaktua mantendu? (postalak, marrazkiak bidali, bideo-deia...)


5) Natura:

a) Urtaroak ospatu:

. Naturaren zikloa: jaiotza-heriotza (lau urtaroak) 


b) Ilargiaren zikloak

c) Uraren zikloa: likidoa, gasa, solidoa (ikusten da, ez da ikusten)

d) Espazioa: planetak, izarrak.... 

e) Desagertutako animaliak: dinosauroak, fosilak....


6) Hazten ari naiz: txikitako arroparen bat eraman, argazkiak,


7) Gure arbasoak


4. JARDUERA MOTAK


a) Jaki bereziak prestatu: Jai bereziak ospatzeko:


o Halloween: kalabaza tarta, kalabaza formako pastak egin

o Santu guztien eguna: santuen hezurrak ("hueso de santo")

o Urtaro aldaketan sasoiko fruitu/produkturen batekin


b) Eskulanak: marrazkiak, mural kolektiboak, buztina edo plastilina, material birziklatua


c) Antzerkia, performancea, txontxongiloak


d) Mozorroak


e) Dantza (tradizionalak, asmatuak) 


f) Filmak: "El rey león", "La historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar" (???)


g) Literatura:

o Ipuinak 

o Poemak (denen artean sortu...)


h) Oroimenaren txokoa: hildako kuttunak, galdutako gauza edo momentu kuttunak (titia, txupetea...)

o Aldarea

o Kaxa


i) Bizitzarekin lotutako proiektuak naturan:


  • Izaki bizidunekiko errespetua (landareak, intsektuak ez hil)

  • Elurretako panpina (sortzen dugu; urtu eta desagertzen da) 

  • Txabola bat eraikitzea

  • Intsektuen hotela

  • Baratza bat landu


5. IRTEERAK


  •  Hilerrira:

    •  Zer dago hilerrian?

    •  Nola gogoratzen ditugu hildakoak?

    • Gertuko hildakoez hitz egin

    • Hildakoekiko errespetua 

    •  Jolastu (errespetuz)


  • Zaharren egoitza

    • Zaharrekin harremana

    • Jolasak


  • Naturara


6. EMOZIOAK


  • "Koloretako munstroa" Anna Llenas

    • Nola sentitzen zara orain / nola sentitzen zara X egoeran?


a. Munstroaren fotokopiekin: emozioen arabera koloreztatu

b. Koloretako objektuak hartu...


  • Haserrea irudikatu (margo, buztina, dantza, musika egin/hautatu...), beste emozioak.... 

  • Frustrazioa: "Así es la vida" ipuina

  • Beldurren txokoa


  • LANKETA PALIATIBOA (paliatiboa→ miña arintzeko, miña tratatzea)


  • Eskolak berria emango du

  • Familiarekin harremanetan jarri.

  • Erritualetara joan.

  • Ikasgelan zer esango dugun adostu.

  • Ikasgelan esan,tonua, giroa, gertutasuna, pixkanaka nola dauden galdetu, hitza eman.

  • Egoera azaltzeko, ipuina, bideoak…

  • Itzulera prestatu, marrazkiak, poemak… Haurrei hitza eman. 


  • IKASLEARI HARRERA


  • Harrera beroa baina agobiatu gabe.

  • Denen artean, marrazkiak eman

  • Normaltasuna, errutinak (malgutasunarekin)

  • Ipuinak: komeni da? - Emozioak piztu

  • Aurrerago: galdetu ea nahi duen 

  • Disponibilitatea erakutsi

  • Egunero une berezia berarekin

  • Jarraipena: Haurra eta familia (eskolarekin koordinatuta)


Eskutitzak idaztea:

  1. Pertsona hori nor zen azaldu

  2. Eskerrak eman

  3. Barkamena

  4. Maite zaitut

  5. Agurtu


  • BALIABIDEAK

Comentarios

Publicar un comentario